Palmette (palmet)

Ornament in de vorm van gestileerde palmbladeren.
Een palmet heeft de vorm van een waaier, waarbij de palmstelen bij de voet zijn samen gebonden.
Op de foto twee chapiteaux (kapitelen) met palmettes uit het cloître (kruisgang) van de abbaye (abdij) van Fontenay.

L'abbaye de Fontenay

Parement (schoon steenwerk ©)

De vertaling in de titel wordt gevolgd door een © teken; dit betekent, dat die vertaling een eigen vindsel is van mij.

Omschrijving van een wand waarin de individuele gebruikte stenen goed zichtbaar zijn.
Ik heb voor de term schoon steenwerk gekozen, om de tegenstelling tussen een muur waarbij de stenen verborgen zijn achter stucwerk of pleister te benadrukken.
Op de foto het goed zichtbare parement van de pignon (puntgevel) van de Écuries de Saint-Hugues in Cluny.

Écuries de Saint-Hugues - Cluny

Parloir (spreekkamer ©)

De vertaling in de titel wordt gevolgd door een © teken; dit betekent, dat die vertaling een eigen vindsel is van mij.

Een kleine ruimte in een abbaye (abdij) waar de monniken bezoek kunnen ontvangen en met hun bezoekers kunnen praten.
Op de foto het parloir van een voormalig klooster in Salles-Arbuissonnas-en-Beaujolais.

Parloir - Salles-Arbuissonnas-en-Beaujolais

Paroissiale (parochiekerk)

Kerk in een parochie waarin de parochianen hun geloof belijden.
De dienst wordt doorgaans voorgegaan door een curé (parochiepriester).
Een paroisse (parochie) staat laag in de hiërarchie: een aantal parochies vormt een doyenné (dekenaat) en een aantal dekenaten een diocèse (bisdom).
Op de foto de parochiekerk Sainte-Marie-Madeleine van Taizé.

Sainte-Marie-Madeleine - Taizé

Passage berrichon (Berry doorgang ©)

Dit is een smalle doorgang in een stuk wand dat de nef (schip) van een kerk scheidt van een bras de transept (transeptarm).
Dit soort doorgangen komen veel voor in de Berry streek rondom Bourges, vandaar de naam.
Doorgaans heeft het schip dan een zaalvorm, dus geen bas côtés (zijbeuken).
De foto (Notre-Dame-de-l'Assomption - Champlecy) toont de twee passages links en rechts, tegen de zijwand van het schip, heel duidelijk.

Notre-Dame-de-l'Assomption - Champlecy

Peinture murale (muurschildering)

Een schildering op een binnenmuur van een gebouw.
Op de foto een muurschildering op één van de muren van de Saint-Pierre in Brancion (Martailly-lès-Brancion).

Saint-Pierre - Brancion (Martailly-lès-Brancion)

Pendentif (pendentief)

Een boldriehoek of gewelfzwik die de overgang van een vierkante plattegrond naar een ronde coupole (koepel) mogelijk maakt.
Dit is een duidelijk geval waar één plaatje (Wikipedia) méér zegt dan 1000 woorden!
De pendentifs zijn gemerkt met de letter "a".
De foto toont de pendentieven met trompes (trompen) in de Notre-Dame-de-l’Assomption in Ciel.

Pendentif - Wikipedia

Notre-Dame-de-l’Assomption - Ciel

Penture (deurbeslag)

Een plat stuk ijzerwerk, vaak decoratief, bevestigd aan een deur en in een aantal gevallen eindigend in een scharnier.
De deur van de Saint-Martin in Chapaize is nogal uitbundig beslagen met pentures.

Saint-Martin - Chapaize

Perle (parelmotief)

Decoratief element in de vorm van een parel.
Het parelmotief is rijkelijk gebruikt boven dit chapiteau (kapiteel) van het portail (portaal) van de Saint-Julien in Saint-Julien-de-Jonzy.

Saint-Julien - Saint-Julien-de-Jonzy

Petit appareil irrégulier (klein wild verband ©)

De vertaling in de titel wordt gevolgd door een © teken; dit betekent, dat die vertaling een eigen vindsel is van mij.

Een manier van het plaatsen van stenen in een onregelmatig verband (vergelijkbaar met het wildverband in gebruik bij tuintegels), waarbij de stenen een hoogte hebben tot max. 20 cm.
De nogal willekeurig geplaatste kleinere stenen op de foto rond het raam zijn uitgevoerd in petit appareil irrégulier.
Zie ook appareil irrégulier, petit (synoniem).

Saint-Philibert - Tournus

Petit appareil régulier (klein regelmatig verband ©)

De vertaling in de titel wordt gevolgd door een © teken; dit betekent, dat die vertaling een eigen vindsel is van mij.

Hierbij worden de stenen gelegd in assises (lagen) van gelijke hoogte (minder dan 20 cm).
Het clocher (klokkentoren) op de foto is uitgevoerd in petit appareil régulier.
Zie ook appareil régulier, petit (synoniem).

Saint-Martin - Chapaize

Phylactère (banderol, spreukband)

Een soort wimpel op een beeldhouwwerk of schildering waarop door de kunstenaar een tekst geplaatst is.
Op deze plafondschildering uit de dom in Bazel (Zwitserland) zijn twee spreukbanden te zien.

Dom - Basel (CH)

Piédroit (stijl, post)

Verticale stijl of post aan beide zijden van een portail (portaal) of een andere baie (muuropening), waarop een arc (boog) rust.
Piédroits zijn soms versierd.
Deze zeer brede (diepe) piédroits ondersteunen de bogen van één van de zijportalen van de Sacré-Cœur in Paray-le-Monial.
Zie ook jambage (synoniem).

Sacré-Cœur - Paray-le-Monial

Pierre sauvage (barbaarse steen ©)

De vertaling in de titel wordt gevolgd door een © teken; dit betekent, dat die vertaling een eigen vindsel is van mij.

Bij een aantal kerken hier in de buurt vond ik op stenen posten naast de ingang van de kerk een aantal vreemde krassen, in de volksmond griffes du diable (duivelsklauwen) of barbaarse stenen genaamd.
Eén van de verklaringen voor deze krassen is dat de duivel de kerk in wilde, maar werd tegengehouden door een hogere macht; dat maakte hem zo kwaad dat hij met zijn klauwen krassen maakte naast de deur waar hij niet door kon.
De oorsprong is onduidelijk; mogelijk was het een plek waar ambachtslieden of boeren hun gereedschap slepen, een openbare slijpplaats dus, of zijn het krassen achtergelaten door gelovigen die het slijpsel aten of in drankjes verwerkten ter genezing van huidziekten.
Ik heb deze "decoraties" gevonden in o.a. Ougy, Granges, Saint-Clément-sur-Guye, Saint-Maurice-des-Champs en in Chamilly (foto).
Dit lemma komt niet voor op webpagina Eduard van Boxtels Glossaire, letter P, maar ik vond het toch te aardig om het niet op te nemen.
Zie ook griffes du diable (synoniem).

Saint-Pierre et Saint-Paul - Chamilly

Pignon (puntgevel)

Een kopwand die een gebouw als het ware afsluit.
Een pignon eindigt bijna altijd in een driehoekige vorm die de daklijn volgt, en waarvan de bovenkant het dak ondersteunt.
Dit is de puntgevel (zijgevel) van de Écuries de Saint-Hugues in Cluny.
Zie ook mur pignon (synoniem).

Écuries de Saint-Hugues - Cluny

Pilastre (pilaster)

Een pilaster, muurpijler, halfpijler of wandpijler is een rechthoekige muurverzwaring die minder dan zijn breedte uit de muur steekt.
Op de foto een pilastre in de abside (apsis) van de Saint-Pierre-aux-Liens in Curbigny.

Saint-Pierre-aux-Liens - Curbigny

Pilastre cannelé (pilaster met schaduwgroeven)

Een pilastre (pilaster), in lengterichting voorzien van groeven.
Op de foto zijn links en rechts de pilastres cannelés te zien in het portail (portaal) van de Saint-Philibert in Tournus.

Saint-Philibert - Tournus

Pile (steunbeer ©)

De vertaling in de titel wordt gevolgd door een © teken; dit betekent, dat die vertaling een eigen vindsel is van mij.

Het massieve stuk dwarsmuur, een stuk verwijderd van de langsmuur van een kerk, dat de spatkracht uit de bovenbouw opneemt en afdraagt naar de fundering.
Ik heb voor deze vertaling gekozen, omdat er m.i. qua functie niet of nauwelijks verschil zit tussen een contrefort (steunbeer) en dit deel van een arc-boutant (luchtboog).
De steunbeer horend bij de eerste luchtboog op de foto is die van de (gotische) Notre-Dame in Cluny.
Zie ook culée (synoniem).

Notre-Dame - Cluny

Pilier (pijler)

Een pilier is een vrijstaand verticaal constructie-element met een cirkelvormige, vierkante of kruisvormige doorsnede.
Pijlers zijn, in vergelijking met colonnes (zuilen) nogal fors en massief uitgevallen. 
De pijlers op de foto zijn te vinden in de Saint-Martin in Chapaize.

Saint-Martin - Chapaize

Pilier cruciforme (kruisvormige pijler ©)

De vertaling in de titel wordt gevolgd door een © teken; dit betekent, dat die vertaling een eigen vindsel is van mij.

Een pilier (pijler) die in doorsnede min of meer de vorm van een kruis heeft.
Deze pilier cruciforme is te vinden in de Sacré-Cœur in Paray-le-Monial.

Sacré-Cœur - Paray-le-Monial