Arcades, grandes (grote arcades ©)

De vertaling in de titel wordt gevolgd door een © teken; dit betekent, dat die vertaling een eigen vindsel is van mij.

Grandes arcades zijn de arcades die de scheiding vormen tussen nef (schip) en bas-côtés (zijbeuken).
Op de foto links en rechts de grandes arcades van de Saint-Martin in Chapaize.
Zie ook grandes arcades (synoniem).

Saint-Martin - Chapaize

Arcature (gaanderij)

Arcatures komen zowel aveugles (blind) voor als ajourées (opengewerkt) of ouvertes (open), zoals deze claire-voie (raamgalerij) in 25 Rue de la République in Cluny.
Arcatures zijn vaak klein en decoratief.

25 Rue de la République - Cluny

Arc-boutant (luchtboog)

Luchtbogen zijn wat mij betreft bekender uit de gothique (gotische) architectuur dan uit de roman (romaanse) architectuur, maar dat kan natuurlijk ook uit mijn onkunde voortkomen.
Omdat ik geen beter voorbeeld bij de hand heb, hier twee achter elkaar liggende luchtbogen van de Notre-Dame in Cluny.
De luchtbogen voeren de spatkrachten uit de hoofdconstructie af naar de piles of culées (steunberen).
Zie ook pile en culée.

Notre-Dame - Cluny

Architrave (architraaf)

Omdat ik bij architraaf eerder denk aan een Griekse of Romeinse tempel dan aan een roman (romaanse) kerk, voeg ik hier dit plaatje uit Wikipedia toe.
De onderdelen die ook in de romaanse architectuur voorkomen zijn:

A - colonne (zuil)
B - chapiteau (kapiteel)
C - abaque (abacus)
D - architrave (architraaf)

Dit is een architraaf van de Dorische order.

Architrave - Wikipedia

Archivolte (archivolt)

Deze archivolt, de buitenste arc (boog) op de foto, bevindt zich boven het tympan (timpaan) van de Saint-Pierre-et-Saint-Paul in Montceaux-l'Etoile.

Saint-Pierre et Saint-Paul - Montceaux-l'Etoile.

Arête (kruisgewelf)

Een kruising van twee voûtes en berceau (tongewelven) van gelijke hoogte.
Een arête (algemeen : scherpe kant) is de snijlijn van twee tongewelven die elkaar loodrecht kruisen.
Het schetsje (Wikipedia) laat dit aardig zien.
Op de foto een kruisgewelf in de Saint-Philibert in Tournus.
Zie ook voûte d'arêtes (synoniem).

Arête - Wikipedia

Saint-Philibert - Tournus

Arête de poisson (visgraatverband)

Vaker wordt het woord opus spicatum gebruikt.
Een steenverband in de vorm van een visgraat. Het komt voor in bouwwerken uit de carolingien (Karolingische) en préroman (pre-romaanse) periode. Een mooi voorbeeld van deze versiering is te zien in de gevels van de Saint-Laurent in Tournus.
Er bestaat nogal wat misverstand omtrent deze benaming. In de Franse Wikipedia wordt onderscheid gemaakt tussen "appareil en épi de blé" = steenverband in de vorm van tarwe- of korenaren (opus spicatum) en "arête de poisson". Het verschil is dat bij arête de poisson de voeg tussen de "graten" een rechte lijn volgt, en bij opus spicatum een zig-zag lijn.
Op de foto het enige stukje muur dat er nog staat van de originele Sainte-Marie in Bonnay.
Zie ook opus spicatum.

Sainte-Marie - Bonnay

Assise (laag)

Een term uit de bouwkunde: een horizontale laag stenen.
In de bouwkunde was toen er nog echt in baksteen werd gebouwd de lagenmaat (gebaseerd op de hoogte van de baksteen plus de voegdikte) bepalend voor de maat van bijvoorbeeld deuropeningen, raamopeningen, etc.
Zie ook appareil.

La Tour Ronde - Cluny

Astragale (astragaal)

De ring tussen de kop van de colonne (zuil) en de onderzijde van de corbeille (kapiteelkop) heet astragaal.
Volgens Wikipedia maakt de astragaal normaal deel uit van het chapiteau (kapiteel); in de klassieke oudheid was hij één met de zuil.

Sacré-Cœur - Paray-le-Monial

Autel (altaar)

Tafel of tafelachtige constructie gebruikt door de priester o.a. tijdens het opdragen van de mis.
Een altaar bevindt zich normaal gesproken in het chœur (koor) of in een chapelle (kapel).
Dit eenvoudige altaar bevindt zich in de chapelle castrale (slotkapel) van het kasteel van Berzé-le-Châtel.

Chapelle castrale - Berzé-le-Châtel

Avant-corps (voorbouw ©)

De vertaling in de titel wordt gevolgd door een © teken; dit betekent, dat die vertaling een eigen vindsel is van mij.

Dit is het deel van een façade (kopgevel) van een kerk dat uitsteekt buiten die façade.
Het avant-corps rondom de toegangsdeur is dat van de Saint-Valérien in Tournus.

Saint-Valérien - Tournus

Avant-nef (narthex)

Het overdekte voorportaal van een kerk; de avant-nef (ook atrium of paradijs) geeft toegang tot de nef (schip) en ligt aan de westzijde van de kerk.
Het grijze gedeelte op de plattegrond (Wikipedia) is de avant-nef.
Op de foto de bijzondere avant-nef van de Saint-Philibert in Tournus; die is genomen van onder de avant-nef, bij de ingang van de kerk, kijkend in de richting van het chœur (koor).
Zie ook narthex (synoniem) en galilée (synoniem).

Avant-nef - Wikipedia

Saint-Philibert - Tournus

Aveugle (blind)

Aveugle wordt gebruikt in tegenstelling met ouvert of ajouré (opengewerkt).
Deze blinde arcatures (gaanderijen) sieren de cathédrale (kathedraal) van Canterbury.
Zie arcature.

De kathedraal van Canterbury (GB)

Baie (muuropening)

Deur- of vensteropening in een muur.
De foto toont het clocher (klokkentoren) van de Notre-Dame in Lys (Chissey-lès-Mâcon).

Notre-Dame - Lys (Chissey-lès-Mâcon)

Baie géminée (gepaarde muuropening)

Een van de bekendste verschijningsvormen van deze baies géminées is de dubbele opening in een klokkentoren.
Op de foto het clocher (klokkentoren) van de Sainte-Marie-Madeleine in Taizé.

Sainte-Marie-Madeleine - Taizé

Bandeau (sierlijst)

Een sierlijst die slechts weinig uitsteekt uit het vlak waarop hij is aangebracht.
Deze bandeau, die ondersteund wordt door corbeaux (consoles) bevindt zich aan een wand van het chœur (koor) van de Saint-Bonnet in Saint-Bonnet-de-Cray.

Saint-Bonnet - Saint-Bonnet-de-Cray

Bande lombarde (Lombardische band)

Deze wandversiering bestaat uit pilastres (pilasters) of lésènes (lisenen) die relatief weinig buiten de muur uitsteken en die aan de bovenkant verbonden worden door een serie kleine arcs (boogjes), een boogfries.
De naam komt van de rondtrekkende ambachtslieden die deze decoratie uit hun vaderland (Lombardije) meebrachten.
Een eenvoudige vorm is te zien op de foto bij de baie géminée (gepaarde muuropening); de foto hieronder toont het fraaie effect van dit soort versieringen op de façade (kopgevel) van de Saint-Philibert in Tournus.

Saint-Philibert - Tournus

Baptistère (baptisterium)

Een baptistère of doopkapel is in principe een afgezonderd deel van een kerk dat het doopvont bevat en waarin dus de doopplechtigheid plaats vindt.
Een wereldberoemd baptisterium (dat los van de kerk staat) is te vinden in Pisa (Italië).
De eerste foto toont het baptisterium Saint-Jean in Poitiers (Vienne 86), de tweede het interieur van het baptisterium in Venasque (Vaucluse 84).

Baptistère Saint-Jean - Poitiers (86)

Baptistère - Venasque (84)

Barlong (langwerpig)

Langwerpig, met een oppervlak dat veel breder is dan het lang is.
Het clocher (klokkentoren) van de Saint-Symphorien in Vérizet (Viré) heeft duidelijk een barlong plattegrond.

Saint-Symphorien - Vérizet

Bas-côté (zijbeuk)

De zijbeuk is normaal gesproken lager dan de nef (schip); als hij even hoog is als het schip wordt het ook wel zijschip genoemd.
Op het plattegrondje (Wikipedia) zijn de twee zijbeuken in grijs weergegeven.
Op de foto de zuidelijke zijbeuk van de Saint-Martin in Chapaize.
Zie ook collatéral (synoniem).

Bas-côté - Wikipedia

Saint-Martin - Chapaize